Burn-out: Hoe en wat?

Burn-out is het gevolg van vaak jarenlange overbelasting. Herstel vraagt veel tijd en aandacht. De eerste signalen herkennen en tijdig actie ondernemen om het stresssysteem te resetten, zijn daarom van groot belang.

Burn-out, (g)een mentaal probleem?

In de literatuur wordt burn-out vaak beschreven als een mentaal probleem, veroorzaakt door werkstress en falende coping-mechanismen. Het probleem zit echter veel dieper. Burn-out geeft mentale én fysieke klachten, maar de onderliggende oorzaak van die klachten is primair fysiek.

De fysieke kant van een burn-out  

Chronische stress tast het hele lichaam aan. Het beïnvloedt de hersenen, het hormoonstelsel en het immuunsysteem. Dit leidt tot een breed scala aan klachten: van concentratieproblemen en emotionele labiliteit tot slaapproblemen, fysieke pijn of hartkloppingen.  

Wat is een burn-out precies?

Volgens CSR Centrum, dat is gespecialiseerd in stress en veerkracht, is burn-out het eindstadium van langdurige overbelasting. Het maakt niet uit of die stress wordt veroorzaakt door werk, of een combinatie van allerlei factoren. Burn-out is een stressgerelateerd uitputtingssyndroom: doordat het stresssysteem overactief is, vormt het een aanslag op de gezondheid en raakt het lichaam uitgeput.

De belangrijkste kenmerken van een burn-out zijn:

• Fysieke en mentale uitputting: vermoeidheid die niet weggaat, zelfs niet na rust.
• Cognitieve klachten: problemen met geheugen, concentratie en besluitvaardigheid.
• Slaapproblemen: moeite met inslapen of doorslapen, ‘s ochtends nog steeds moe.
• Psychische klachten: angst, somberheid en emotionele instabiliteit.
• Fysieke klachten: rugpijn, spierpijn, hartkloppingen, maag-/darmproblemen en overgevoeligheid voor licht of geluid.

De lange weg naar herstel

Het herstelproces van een burn-out is een langdurig traject. Gemiddeld duurt het ongeveer een jaar voordat de klachten zo ver afnemen dat mensen hun taken weer kunnen oppakken. Daarbij richt de CSR-methode zich op:

1. Lichamelijk herstel: roofbouw stoppen en het herstelvermogen verbeteren
2. Vitaliteitsreserves opbouwen en het zelfmanagement verbeteren, gecontroleerd starten met taken oppakken
3. Gecontroleerde sociale en maatschappelijke re-integratie en opbouw van conditie

Het belang van signalen herkennen  

Veel mensen merken niet dat ze onderweg zijn naar een burn-out. Ze negeren vaak de eerste signalen, zoals vermoeidheid en spanningsklachten. Veel cliënten komen erachter dat zij jarenlang de waarschuwingen van hun lichaam hebben genegeerd. Ze dachten steeds dat ze gewoon even door moesten zetten. Pas achteraf zien zij hoe duidelijk de signalen waren.   

De 10 signalen van chronische stress

1. Gebrek aan plezier in dagelijkse activiteiten
2. Moeite met ontspannen, zelfs in rust
3. Kort lontje en emotionele instabiliteit
4. Piekeren en dingen moeilijk loslaten
5. Fysieke klachten, zoals spierpijn en hoofdpijn
6. Verminderde concentratie en vergeetachtigheid
7. Slaapproblemen, zoals moeilijk inslapen of doorslapen
8. Futloosheid na een werkdag
9. Neiging om door te blijven werken ondanks vermoeidheid
10. Sneller ziek door een verminderde weerstand

De burn-out als keerpunt

Voor veel cliënten betekent hun burn-out een keerpunt. Ze hebben niet alleen ontdekt wat hun klachten veroorzaakte, maar ook hoe ze beter voor zichzelf kunnen zorgen. De burn-out heeft hun geleerd hoe geest en lichaam samenwerken. En dat het belangrijk is om je grenzen te herkennen en serieus te nemen.   

Burn-out is geen kwestie van zwakte of een gebrek aan motivatie. Het is een serieuze aandoening die het gevolg is van vaak jarenlange overbelasting. Herstel vraagt tijd, aandacht en een holistische aanpak. Het is niet alleen belangrijk om te erkennen dat burn-out bestaat, maar ook om te begrijpen hoe je de eerste signalen kunt herkennen en actie kunt ondernemen. Want de verhalen van cliënten laten zien: burn-out overkomt je, ook als je denkt dat het jou niet zal gebeuren.